Asya Kaplan Sivrisineği günün her saati kan emebilme özelliği sebebiyle rahatsızlık veren sivrisinek türüdür. Güneydoğu Asya kökenli olan Asya Kaplan Sivrisineği, sadece hayvanları ısırması ile biliniyordu. Son zamanlarda insanlarıda ısırdığı bilinmektedir. İnsanlarda ısırık sonrası ısırılan yerde aşırı alerjik reaksiyonlara ve ısırdığı bölgede aşırı kaşıntı ve ödem gibi şikayetlere neden oluyor. Sarı humma, Deng, Zika, Chikungunya, Batı Nil ensefaliti, Ross River gibi hastalıklarında taşınmasında çok etkili bir vektör olmasıyla problem teşkil ediyor.
Bu sivrisineğin yaşam döngüsü, insan habitatıyla yakından ilişkilidir ve durgun su içeren kaplarda, genellikle lastik veya diğer kaplarda ürer. Gündüz besleyicidir ve zemine yakın çalılıklarda bulunduğu gölgeli alanlarda bulunabilir (Koehler ve Castner 1997). Aedes albopictus sabahın erken saatlerinde ve öğleden sonra geç saatlerde beslenme zirveleri; insan, evcil ve vahşi hayvanlar dahil olmak üzere geniş bir konukçu yelpazesine sahip fırsatçı ve saldırgan bir ısırıcıdır.
Asya Kaplan Sivrisineği Nasıl Bir Hayvandır?
Asya kaplan sivrisineği, 1980’lerin ortalarında kuzey Asya’dan kullanılmış lastik sevkiyatlarıyla Amerika Birleşik Devletleri’ne girdi. Asya kaplan sivrisineği, dünyaca bilinen adı ile Aedes albopictus (Skuse), ilk olarak 1985 yılında Teksas‘ta Amerika Birleşik Devletleri‘nde belgelenmiştir, (Sprenger ve Wuithiranyagool 1986). Bir yıl sonra da aynı sivrisinek yani Asya kaplan sivrisineği Florida’da Jacksonville yakınlarındaki bir lastik çöplük alanında bulundu (O’Meara 1997). Görüldüğü o tarihlerden sonra bu sivrisinek, Florida‘nın 67 ilçesinin tümü dahil olmak üzere doğu eyaletlerinde hızla yayıldı. Asya Kaplan Sivrisineği Nasıl Bir Hayvandır?
Asya kaplan sivrisineği, öncelikle gün boyunca beslenen ve insan, evcil ve vahşi hayvanlar ve kuşlar dahil olmak üzere geniş bir konukçu yelpazesine sahip agresif bir ısırıcıdır. Ensefalit, dang (dört serotipin tümü), sarı humma ve köpek kalp kurdunun potansiyel bir vektörüdür. Doğu ABD’de bu türde Batı Nil virüsü tespit edilmiştir. Bu sivrisinek, LaCrosse ensefaliti ve doğu at ensefaliti virüslerinin yetkin bir vektörüdür. Asya kaplan sivrisineği ayrıca California, St. Louis ensefaliti (SLE) ve batı at ensefalomiyelit virüsleri boyunca rutin olarak izlenen iki ensefalit virüsünün yetkin bir vektörüdür.
Bununla birlikte, son çalışmalar, doğal olarak enfekte olmuş kuş konaklarındaki SLE seviyelerinin, bu sivrisinek enfekte etmek için genellikle yetersiz olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, Kaliforniya’da SLE bulaşması için Culex sivrisinekleri kadar büyük bir tehdit oluşturmayabilir. SLE, genellikle küçük çocuklarda ve yaşlılarda çok ciddi, merkezi sinir sistemine saldıran ve bazen ölüme neden olan viral bir hastalıktır. Sarı humma, ABD’de veya bitişik Amerika Birleşik Devletleri’ne bitişik bölgelerde ortaya çıkmayan son derece ciddi bir hastalıktır. Asya kaplan sivrisineği, çeşitli viral patojenlerin yetkin bir laboratuvar vektörü olmasına rağmen, bugüne kadar bu sivrisineğin ABD’de insan hastalığına neden olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur.
Kaplan sivrisineği, insanlarda ve evcil hayvanlarda, özellikle atlarda ve köpeklerde zayıflatıcı hastalıklara neden olan çeşitli sivrisinek kaynaklı patojenlerin çok etkili bir vektörüdür. Hastalığı yaymak için, sivrisinek öncelikle enfekte bir insan veya hayvan konağın kanıyla beslenerek enfekte olmalıdır. Enfekte olduktan sonra dişi sivrisinek (asla erkek değil) kanlarıyla beslenirken patojeni sağlıklı bir süjeye iletebilir.
Bir sivrisineğin bulaşıcı hale gelmesi, yani virüsün sindirim bariyerini geçmesi, çoğalması ve sivrisineğin tükürüğüne geçmesi birkaç gün sürer. Bir sivrisinek, önceki bir konakçıdan aldığı kanı doğrudan enjekte etmez ve herhangi bir patojeni iletemez.
Ayrıca, kaplan sivrisinek, insanları ısırmak için konutlara girebilse de, çoğunlukla dışarıda yaşadıkları anlamına gelen “egzofilik” bir türdür.
Yetişkin Aedes albopictus yani Asya Kaplan Sivrisineği, üzerindeki koyu siyah parlak pullar ve belirgin gümüş beyaz pullarla kolayca tanınır. Vücut uzunluğu yaklaşık 0,5 santimetredir.
Sırt kısmı siyahtır ve başın dorsal yüzeyinden başlayıp göğüs boyunca devam eden merkezde belirgin beyaz bir şerit vardır.
Orta boy bir sivrisinektir (yaklaşık 2,0 ila 10,0 mm, erkekler dişilerden ortalama %20 daha küçüktür).
Erkek ve dişi arasındaki morfolojideki farklılıklar, erkeğin antenlerinin tüylü olmasını ve nektar beslemesi için ağız parçalarının değiştirilmesini içerir.
Karın tergitleri koyu pullarla kaplıdır.
Bacaklar siyahtır ve her tarsal segmentte beyaz bazal pullar bulunur.
Orta boy bir sivrisinektir (yaklaşık 2,0 ila 10,0 mm, erkekler dişilerden ortalama %20 daha küçüktür). Erkek ve dişi arasındaki morfolojideki farklılıklar, erkeğin antenlerinin tüylü olmasını ve nektar beslemesi için ağız parçalarının değiştirilmesini içerir. Karın tergitleri koyu pullarla kaplıdır. Bacaklar siyahtır ve her tarsal segmentte beyaz bazal pullar bulunur. Karın, Aedes cinsine özgü bir nokta şeklinde daralır. Bu belirgin özellikler nedeniyle alan tanımlaması çok kolaydır.
Asya Kaplan Sivrisineği Isırırsa Ne Olur?
Isırık genellikle sert, sıcak ve acı verici hissedecektir. Kaplan sivrisinek ısırığı neredeyse anında kaşınır, ancak kaşıntı hızla azalır. Ancak sıcaklıkta bir değişiklik olursa (örneğin duştan sonra) ısırık birkaç gün içinde “yeniden etkinleşebilir.
Asya Kaplan Sivrisineği Larvası, Asya Kaplan Sivrisineği Yumurtaları
Dişiler yumurtalarını her türlü suni su alıcısına ve rezervuarına bırakırlar. Bunlar vazolar, saksılar, variller, yağmur suyu toplama tankları, oluklar, yağmur olukları ve giderleri, yükseltilmiş teraslar, eski lastikler, hayvan sulama kapları, kuş banyoları ve bitki örtüsündeki doğal delikler gibi su tutan kapların kenarlarına tek tek bırakırlar.
Yumurtalar yaklaşık 0.1 santimetre uzunluğunda ve koyu kahverengi ila siyahtır. Asya Kaplan Sivrisineği yumurtalarını, Yumurtalar 0,5 mm uzunluğunda siyah ve ovaldirler. Yumurtalar bir yıla kadar kurumaya dayanabilir. Larva oluşumu, yağış kaplardaki su seviyesini yükselttikten sonra meydana gelir. Yumurtaların gelişimi sıcaklığa bağlıdır, ancak larvalar genellikle beş ila on gün sonra pupa olur ve pupa aşaması iki gün sürer.
Kıpır kıpır olarak da adlandırılan larvalar aktif besleyicilerdir. Sudaki ince parçacıklı organik maddelerle beslenirler.
Larvalar oksijen almak için bir solunum sifonu kullanır ve bunu yapmak için periyodik olarak yüzeye çıkmaları gerekir.
Yumurtalar su altında kalır ve yaşam döngüsünün olgunlaşmamış aşamaları (larvalar ve pupalar) suda meydana gelir.
Larvalar filtre besleyicilerdir ve atılan lastiklerde, küçük kaplarda ve ağaç deliklerinde bulunan durgun suda oluşur. Pupalar virgül şeklinde ve koyu kahverengi renktedir. Larvalar, pupa öncesi dört evrede gelişir. . Pupalar virgül şeklinde ve koyu kahverengi renktedir. Diğer birçok böceğin aksine sivrisinek pupaları aktif ve kısa ömürlüdür. Beslenmezler ama hareket edebilirler.
Kaplan sivrisineklerini diğer sivrisinek türlerinden nasıl ayırt edebilirsiniz?
Kaplan sivrisinekleri gündüz aktiftir. Gündüzleri esas olarak sabah ve akşamları ısırır ve hiç ses çıkarmaz. Adının Kaplan Sivrisinek olduğuna bakmayın. Aslında bu sivrisinek oldukça küçüktür. Uzunluğu 5 mm’den azdır. Beyaz ve siyah renklidir. Ayrıca göğüs kafesi boyunca beyaz bir sırt çizgisinin varlığı ile karakterizedir. Bacakları da çizgilidir. Listeler halinde yazarsak daha akılda kalıcı olabilir. Asya Kaplan Sivrisineği Nasıl Anlaşılır? Bir kaplan sivrisineğini aşağıdaki seçeneklerdeki tarif oluştu ise anlayabiliriz.
Asya Kaplan Sivrisineği Nasıl Anlaşılır?
- Sivrisinek küçük mü? Kaplan Sivrisinek türü oldukça küçüktür, uzunluğu 5 mm’den azdır.
- Rengi beyaz ve siyahtır. Ayrıca göğüs kafesi boyunca beyaz bir çizgi bulunmaktadır.
- Sivrisinek arka bacaklarında beş şerit beyaz pul ve göğsünde beyaz bir sırt şerid bulunmaktadır. Kaplan sivrisineğinin arka bacakları siyahtır ve beş şerit beyaz pul bulunur. Ayrıca göğüs kafesinin sırt kısmı siyah pullarla kaplıdır. Ortada, beyaz pullardan oluşan oldukça görünür bir düz çizgi (orta çizgi) bulunur.
Kaplan sivrisineklerinin çoğalmasını önlemek için ne yapabilirim?
Bu türün yayılmasını önlemek için aşağıdakilerin yapılması gereklidir.
- Yumurtlama alanlarını yok edin,
- vazolardaki suyu düzenli olarak değiştirin, saksıların altındaki tabakları boşaltın veya çıkarın… veya durgun sudan kaçınarak nemli tutmak için onları kumla doldurun;
- kovaları, bahçe aletlerini ve kapları boşaltın, sonra ters çevirin veya yağmurdan koruyun;
- yağmur suyu toplama tanklarını bir cibinlik veya bezle örtün;
- balıkları süs havuzlarına sokun: sivrisinek larvalarını yiyecekler.
- Sivrisinek dinlenme yerlerini ortadan kaldırın,
- kaplan sivrisinek esas olarak bitki örtüsünde bulunur. Bahçenize bakmak, ağaçları budamak, çalıları ve uzun otları kesmek ve bitki artıklarının depolanmasından kaçınmak, kaplan sivrisineklerinin dinlenme yerlerini sınırlamaya yardımcı olacaktır;
Sinek ısıran yere ne iyi gelir?
Sivrisinek ısırığı bulunan yere ufak bir parça diş macunu sürmek, kaşıntının geçmesine yardımcı olarak şişkinliği alır. Sivrisinek ısırıklarının kaşıntısını ve kızarıklığını hafifletmenin en kolay ve etkili metotlardan birisi 10 dakika soğuk kompres uygulamaktır.
