Mobbing Nedir? Mobbing, yani zorbalık, bezdirme günümüzde iş ve sosyal çevrelerde giderek daha fazla görülen ciddi bir sorundur. Bir bireyin veya bir grubun, sürekli ve kasıtlı bir şekilde fiziksel, duygusal veya psikolojik zarar vermek amacıyla diğerini taciz ettiği bir davranış biçimini ifade eder. Bu zarar verme eylemleri, mağdurun yaşam kalitesini derinden etkileyebilir ve fiziksel sağlığından duygusal dengesine kadar birçok alanda olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Mobbingin kurbanları, maruz kaldıkları sürekli baskı ve saldırılar nedeniyle zorlu psikolojik ve fiziksel sonuçlarla karşılaşabilirler. Bu sorun, hem bireysel hem de kurumsal düzeyde ele alınması gereken bir meseledir ve toplumun tüm kesimlerinin farkındalığını artırmak ve önleme çabalarına destek olmak hayati öneme sahiptir.
Mobbing (Zorbalık, Bezdiri) Nedir?
Mobbing ya da bezdiri, bir grup insanın, bir kimseye veya başka bir gruba sosyal kabadayılık yapmasıdır.. Mobbing, bir kişiye ya da bir grup insanın, sürekli, kasıtlı ve sistematik bir şekilde fiziksel, duygusal veya psikolojik zarar vermek amacıyla taciz etmesi veya kötü davranışlarda bulunmasıdır. Mobbing, genellikle iş veya okul gibi sosyal ortamlarda meydana gelir ve mağdurun yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Latince kökenli sözcük; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermek anlamlarına gelir. En iyi ifade eden anlamıyla yıldırma veya iş yerinde psikolojik terör anlamlarıdır.
Mobbing Neden Yapılır? Mobbing Nedenleri
Mobbing (zorbalık) eylemlerinin nedenleri oldukça karmaşık ve çeşitli olabilir. Zorbalığın arkasında yatan motivasyonlar bireysel, sosyal ve kurumsal düzeyde değişebilir. İşte mobbingin nedenlerini anlamamıza yardımcı olabilecek bazı faktörler şunlardır.
- Güç ve Kontrol: Mobbingin temel nedenlerinden biri güç ve kontrol arayışı olabilir. Zorbalık yapan kişiler, kendilerini üstün veya daha güçlü hissetmek için başkalarını hedef alabilirler.
- Rekabet ve Kıskançlık: Rekabetçi iş veya sosyal ortamlarda, kişiler arasındaki rekabet ve kıskançlık mobbing davranışlarını tetikleyebilir. Bir kişi, başka birinin başarısından veya yeteneklerinden rahatsızlık duyabilir ve bu nedenle zorbalığa başvurabilir.
- İletişim Sorunları: Zorbalık, iletişim eksikliği veya anlaşmazlıklar sonucunda ortaya çıkabilir. İletişim sorunları çözülemediğinde, bu tür sorunlar mobbinge yol açabilir.
- Önyargı ve Ayrımcılık: Cinsiyet, ırk, yaş gibi faktörlere dayalı önyargılar ve ayrımcılık, zorbalığın temel nedenlerinden biri olabilir. Bir kişi, farklılıklara karşı hoşgörüsüz veya önyargılı olabilir ve bu nedenle zorbalık yapabilir.
- Kişisel Sorunlar: Zorbalık yapan kişinin kendi kişisel sorunları, stresi veya öfkeyi mağdura yönlendirmesine neden olabilir. Bu gibi durumlar, zorbalığın nedenleri arasında yer alabilir.
- Kurumsal Faktörler: İş yerinde mobbing, stresli çalışma ortamı, yüksek iş yükü, düşük motivasyon gibi kurumsal faktörlerden kaynaklanabilir. Ayrıca, kurumsal yapıda yetersiz yönetim ve destek de zorbalık davranışlarını kolaylaştırabilir.
- Sosyal Normlar ve Grup Baskısı: Bazı durumlarda, zorbalık bir grup içinde kabul gören veya teşvik edilen bir davranış biçimi olabilir. Grup normları ve baskısı, bireyleri mobbinge yönlendirebilir.
Mobbing Türleri ve Tanımları Nelerdir?
Mobbingin farklı türleri vardır ve her biri mağdurları farklı şekillerde etkileyebilir:
- Duygusal Taciz: Kişinin duygusal olarak incitilmesi, aşağılanması, alay edilmesi veya sürekli olarak eleştirilmesi gibi davranışlarla gerçekleşir. Bu tür mobbing, mağdurun duygusal sağlığını olumsuz etkileyebilir ve özsaygı düzeyini zedeleme potansiyeline sahiptir.
- Fiziksel Taciz: Fiziksel taciz, bir kişinin fiziksel olarak saldırılara uğraması durumudur. İtme, vurma, çekme gibi fiziksel temas içeren eylemler fiziksel tacize örnektir. Fiziksel taciz, mağdurun güvenliğini tehdit edebilir ve fiziksel zararlarla sonuçlanabilir.
- Sosyal İzolasyon: Sosyal izolasyon, kişinin dışlanması, reddedilmesi veya izole edilmesi anlamına gelir. Mobbingin bu türü, mağdurun sosyal çevresinden soyutlanmasına neden olabilir ve yalnızlık hissini artırabilir.
- Sözlü Taciz: Sözlü taciz, hakaret, tehdit, küfür gibi sözlü saldırıları içerir. Mağdurun psikolojik sağlığını etkileyen bu tür mobbing, kişinin özgüvenini düşürebilir ve duygusal travmalara neden olabilir.
- Profesyonel Mobbing: İş ortamında gerçekleşen mobbing türüdür. Kişinin iş performansını zedeleme, terfi şansını azaltma gibi amaçlarla gerçekleştirilir. Profesyonel mobbing, mağdurun iş yaşamını olumsuz etkileyebilir ve iş stresini artırabilir.
- Çevresel Mobbing: Çevresel mobbing, kişinin iş veya sosyal çevresindeki ilişkilerini etkileyerek mağduru izole etmeyi amaçlar. Diğer insanlarla iletişim kurmasını zorlaştırabilir ve mağdurun sosyal destek ağını azaltabilir.
- Çalışma Koşullarının Kötüleştirilmesi: Bu tür mobbingde, kişinin iş koşulları kasıtlı olarak kötüleştirilir. Örneğin, gereksiz baskılar, iş yükünün artırılması veya gerekli kaynakların sağlanmaması gibi durumlar söz konusu olabilir.
- Dijital Mobbing: Teknolojinin yaygınlaşmasıyla birlikte dijital ortamlarda da zorbalık görülmektedir. Sosyal medya veya e-posta gibi kanallar üzerinden yapılan saldırılar da mobbingin bir türüdür.
Mobbingin farklı türleri, mağdurlar üzerinde farklı etkilere yol açabilir. Bu tür davranışlar, bireylerin psikolojik ve fiziksel sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir ve iş veya sosyal yaşamlarını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle mobbingin farkındalığını artırmak ve önlemek için çaba harcamak önemlidir.
Mobbingin Kişi Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Mobbingin kişi üzerindeki etkileri, hem bireyin psikolojik ve fiziksel sağlığı hem de sosyal ve iş yaşamı üzerinde olumsuz etkiler yaratır. Bu nedenle mobbingin önlenmesi ve ele alınması büyük önem taşır. Mağdurlara destek sağlamak, farkındalığı artırmak ve kurumsal politikalar geliştirmek, bu sorunun üstesinden gelmede yardımcı olabilir. Mobbing (zorbalık), mağdurlar üzerinde ciddi ve uzun vadeli etkilere yol açabilen bir davranış biçimidir. Hem psikolojik hem de fiziksel açıdan bir dizi olumsuz sonuç doğurabilir. İşte mobbingin kişi üzerindeki etkilerinin bazıları şunlardır:
Psikolojik Etkiler:
- Duygusal Stres: Sürekli saldırılar, eleştiriler ve aşağılama duygusal stresi artırabilir.
- Anksiyete ve Depresyon: Zorbalığa maruz kalan kişilerde anksiyete ve depresyon riski yükselir.
- Özsaygı Düşüklüğü: Sürekli eleştiriler ve aşağılanmalar özsaygıyı düşürebilir ve kişinin kendine olan güvenini sarsabilir.
- Uyum Problemleri: Mobbing mağdurları, iş veya sosyal ortamlara uyum sağlamakta zorlanabilir ve ilişkilerde sorunlar yaşayabilir.
- Öfke ve İntihar Düşünceleri: Yoğun stres ve duygusal baskı, öfke ve hatta intihar düşüncelerine yol açabilir.
Fiziksel Etkiler:
- Baş Ağrısı ve Migren: Duygusal stres fiziksel sağlığı olumsuz etkileyebilir, bu da baş ağrılarına ve migrene yol açabilir.
- Mide Problemleri: Sürekli stres mide problemlerine neden olabilir, mide ağrıları, mide bulantısı gibi sorunlar görülebilir.
- Uyku Sorunları: Zorbalığa maruz kalan kişilerde uyku düzeni bozulabilir, uykusuzluk ve uyku sorunları ortaya çıkabilir.
İş Performansı ve Kariyer Etkileri:
- Düşük Verimlilik: Mobbing mağdurlarının iş performansı düşebilir, verimlilik azalabilir.
- Terfi Şansının Azalması: Zorbalık sonucunda kişinin terfi şansı azalabilir, kariyer gelişimi sekteye uğrayabilir.
- İş Tatminsizliği: Zorbalık, iş tatminsizliği yaratabilir ve çalışma motivasyonunu düşürebilir.
Sosyal ve İlişki Etkileri:
- Sosyal İzolasyon: Zorbalık, mağdurların sosyal çevresinden soyutlanmasına ve izole olmasına neden olabilir.
- İlişki Zorlukları: Mobbing, kişinin ilişkilerini etkileyebilir, arkadaşlık veya aile ilişkilerinde sorunlara yol açabilir.
Mobbing ile Nasıl Başa Çıkılır?
Mobbinge maruz kalan bireyler için başa çıkma stratejileri oldukça önemlidir. Bu stratejiler şunları içerebilir:
Farkındalık Geliştirme ve Kabul Etme: Mobbing ile başa çıkmaya başlamak için ilk adım, durumu fark etmek ve kabul etmektir. Kendinizi suçlamadan ve utanmadan zorbalığın varlığını kabul etmek, duygusal olarak dağınık olmanızı engelleyebilir. Bu aşama, kendinize dürüst davranarak duygusal yükünüzü hafifletebilir ve gelecekteki adımlarınızı planlamanıza yardımcı olabilir.
- Farkındalık Geliştirme ve Kabul Etme: Mobbing ile başa çıkmaya başlamak için ilk adım, durumu fark etmek ve kabul etmektir. Kendinizi suçlamadan ve utanmadan zorbalığın varlığını kabul etmek, duygusal olarak dağınık olmanızı engelleyebilir. Bu aşama, kendinize dürüst davranarak duygusal yükünüzü hafifletebilir ve gelecekteki adımlarınızı planlamanıza yardımcı olabilir.
- Destek Arayışı: Arkadaşlar, aile üyeleri veya uzmanlardan destek almak, mağdurların duygusal yükünü hafifletebilir.
- Özsaygı ve Özgüveni Geliştirme: Pozitif özsaygı ve özgüven, mağdurların kendilerine olan güvenlerini artırabilir.
- İş Değişikliği: Mobbingin yoğun olduğu durumlarda, iş değişikliği düşünülebilir. Mobbingin iş yaşamınızı olumsuz etkilediği durumlarda, iş değişikliği düşünmek mantıklı olabilir. Sağlıklı ve destekleyici bir çalışma ortamı bulmak, duygusal ve psikolojik sağlığınızı korumanıza yardımcı olabilir. İş değişikliği sizi yeni bir başlangıca taşıyabilir ve zorbalığın yarattığı olumsuz etkileri geride bırakmanızı sağlayabilir.
- Kurumsal Destek Arayışı: İş yerinden destek talep etmek veya şikayette bulunmak, mobbingle mücadelede etkili olabilir.
- Hobi ve İlgi Alanlarına Yönelme: Zorbalığın yarattığı stresten uzaklaşmak için hobiler ve ilgi alanları önemlidir. Kendinizi mutlu hissettiren aktivitelere zaman ayırmak, olumsuz duyguları hafifletebilir ve ruhsal dengeyi korumada yardımcı olabilir. Sanat, spor, müzik, doğa yürüyüşleri gibi etkinliklere yönelmek, sizi pozitif enerjiyle doldurabilir ve zorbalığın yarattığı olumsuz etkileri azaltabilir.
- Olumsuz Duygusal Enerjinizi Yönetme: Mobbingin yarattığı duygusal tepkileri yönetmeyi öğrenmek, psikolojik sağlığınızı korumanıza yardımcı olabilir. Yoga, meditasyon, derin nefes alma ve gevşeme teknikleri gibi yöntemler, öfke, stres veya hüzün gibi duygusal tepkileri dengelemekte yardımcı olabilir. Bu teknikler, zorbalığın yarattığı olumsuz enerjiyi yönetmek için etkili araçlar olabilir.
- Profesyonel Yardım Alma: Mobbingin etkileri ciddi olduğunda, profesyonel yardım almak önemlidir. Bir terapist veya psikologdan yardım almak, duygusal rahatlama sağlayabilir ve sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmenize yardımcı olabilir. Profesyonel bir uzmandan alınacak rehberlik, zorbalığın yarattığı travmayı ele almanıza ve olumsuz düşünceleri yönetmenize yardımcı olabilir.
- Sınırlar Koyma ve İfade Etme: Kendinizi korumak için sınırlar koymak ve duygusal sınırlarınızı ifade etmek önemlidir. Zorbalığa sessiz kalmak yerine, nasıl davranılmasını istediğinizi ifade etmek, sizi koruyabilir. Kendinizi rahatsız hissettiğiniz durumları net bir şekilde iletmek, zorbalığın devam etmesini engelleyebilir. İfade etme becerilerinizi geliştirerek, duygusal sınırlarınızı korumanın ve diğer insanların sizi kötü muameleye tabi tutmalarını engellemenin yollarını bulabilirsiniz
- Hukuki ve Kurumsal Adımlar: Mobbing, iş yerinde gerçekleşiyorsa, işveren veya insan kaynakları ile iletişime geçmek önemlidir. Durumu bildirmek ve kurumsal politikaları kullanmak, zorbalığın sona erdirilmesi için adım atmanıza yardımcı olabilir. Hukuki adımlar atma gerekliliği durumunda, yasal yardım almak akıllıca olabilir. Zorbalıkla mücadele etmek için iş yerinin mevcut politikalarını ve yasal haklarınızı anlamak, durumu ele almak için güçlü bir temel oluşturabilir.
- Mobbing ile Nasıl Başa Çıkılır? hakkında daha açıklayıcı ve detaylı yazımız için tıklayınız.
Mobbinge uğrayan kişi ne yapmalı?
Mobbinge uğrayan kişi yada maruz kalanlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, Anayasa Mahkemesi, CİMER, Alo 170, Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Kamu Denetçiliği Kurumu, Türkiye İnsan Hakları Kurumu ve İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları’na başvuru yapabilirler.
Mobbing Yapmanın Cezası Nedir?
Türk Ceza Kanunu madde 123’e göre huzuru bozmak amacıyla bir kimseye sürekli telefon açmak, gürültü yapmak gibi rahatsız etmeye çalışarak hukuku aykırı başka davranışlarda bulunulması halinde mağdurun şikâyeti üzerine üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.
İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Başbakanlık Genelgesi’nin 4 üncü maddesi uyarınca 2011 yılından bu yana psikolojik tacizle mücadeleyi güçlendirmek amacıyla ALO 170 hattı üzerinden çağrılar alınmaktadır.
