Ay tutulması, Dünya, Güneş ile Ay arasına girdiği zaman Dünya’nın gölgesi Ay’ın üzerine düşer. Bu durumda Ay Tutulması olayı gerçekleşir. Ay’ın, Dünya’nın gölgesine girmesi ile Güneş’ten aldığı parlaklığı kaybetmesi neticesinde görülür. Tam bir ay tutulmasında, Ay’ın tamamı, umbra adı verilen Dünya’nın gölgesinin en karanlık kısmı içine düşer. Ay tam gölgedeyken kırmızımsı bir renk alır. Bu fenomen nedeniyle Ay tutulmalarına bazen “Kanlı Ay” denir. Ay tutulması sırasında Ay dolunay evresindedir.
Ay tutulması, Dünya’nın güneş ışığının aya ulaşmasını engellemesi ve ay yüzeyinde bir gölgeye neden olması nedeniyle oluşur. Güneşi engelleyen Dünya, ay tutulması sırasında aya düşen iki gölge oluşturur: Tam gölge, tam karanlık bir gölge ve yarı gölge kısmi bir dış gölgedir.
Ay tutulması nedir, Ay tutulması kaç saat sürer, ne zaman olur soruların cevapları yazımızda
Ay tutulması ne zaman olur?
Ay tutulması genel olarak gece gerçekleşir ve dolunay döneminde olur.
Ay tutulması, dolunay zamanında ve Ay’ın düğüm noktalarına yakın olması durumunda meydana gelir. Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) göre bir ay tutulması yalnızca dolunay sırasında gerçekleşir ve altı saat kadar sürebilir. Ay tutulması genellikle yılda iki kere ortaya çıkar. Bazı özel durumlarda Ay tutulmasının hiç ortaya çıkmadığı veya üç defa ortaya çıktığı da olabilir.
Ay tutulması kaç saat sürer? Tutulmayı nasıl gözlemleyebilirim?
Ay tutulması birkaç saat sürebilir, ancak bütünlük dönemi Ay tamamen Dünya’nın gölgesindeyken – genellikle sadece bir saat kadar sürer. Ay tutulmasını gözlemlemek için herhangi bir özel ekipmana ihtiyacımız yoktur, ancak dürbün veya teleskop görünümü ve kırmızı rengi daha net göstereceği için . Parlak ışıklardan uzak karanlık bir ortam, en iyi izleme koşullarını sağlar.
Ay tutulmaları, ayın ufkun üzerinde olduğu herhangi bir gözlemci tarafından çıplak gözle görülebildiğinden, güneş tutulmalarından daha kolay gözlemlenir. Bu nedenle, herhangi bir yerden – ortalama olarak her 2,5 yılda bir tam bir tutulma görülebilir. (Hatırlatma: Doğrulanmış güneş tutulması gibi bir koruma olmadan tam güneş tutulması sırasında bile asla doğrudan güneşe bakmayın; ciddi ve kalıcı göz hasarına neden olabilir.)
Ay tutulması neden her ay olmuyor?
Ay tutulması yalnızca Güneş, Dünya ve Ay’ın aynı hizada olduğu bir dolunay sırasında meydana gelir. Ancak Ay’ın Dünya yörüngesindeki dönüşü yalnızca 29,5 gün sürmesine ve Dolunay’dan Dolunay’a kadar bir döngüyü tamamlamasına rağmen, her yıl ortalama olarak yalnızca üç ay tutulması olur.
Bunun nedeni, Ay’ın Dünya çevresindeki yörüngesinin düz bir düzlemde olmamasıdır – yaklaşık beş derece açılıdır, bu da Ay’ın yörüngesinde dönerken genellikle Dünya’nın gölgesinin üstüne veya altına gittiği anlamına gelir. Sonuç olarak, Ay benzer bir eğimdeyken ay tutulmaları gruplar halinde gelme eğilimindedir.
Kaç türlü ay tutulması vardır?
Güneş, Dünya ve Ay’ın tutulma anında nasıl hizalandığına bağlı olarak üç tür ay tutulması vardır. Ay tutulması türleri şunlardır.
- Tam ay tutulması: Tam bir ay tutulması sırasında, ay yüzeyi paslı kırmızı bir renge döner ve “kanlı ay” takma adını alır. Ürkütücü kırmızı görünüme, güneş ışığının Dünya’nın atmosferiyle etkileşimi neden olur. Bu, Ay’ın Dünya’nın tam gölgesine geçtiği zamandır, bu da Ay’ın kırmızıya dönmesine neden olabilir.
- Kısmi ay tutulması: Kısmi ay tutulması sırasında, ayın sadece bir kısmı Dünya’nın gölgesine girer ve bu, Ay yüzeyinden bir “ısırık” alıyormuş gibi görünebilir. Ay’ın Dünya’ya bakan tarafında Dünya’nın gölgesi karanlık görünecektir. NASA’ya göre ne kadar “ısırık” gördüğümüz, güneşin, Dünya’nın ve ayın nasıl hizalandığına bağlıdır.
- Yarı gölgeli ay tutulması:
Ay tutulması kaç evreden oluşur?
Ay tutulması yedi aşamadan oluşur:
- Yarı gölgeli tutulma başlar: Bu ilk aşama çıplak gözle fark edilmez ve yarı gölge ay boyunca hareket etmeye başladığında meydana gelir.
- Kısmi tutulma başlar: Gölge, ayı örtmeye başlar. Bu genellikle tutulmanın çıplak gözle görülebilen ilk kısmıdır.
- Tam tutulma başlıyor: Tam gölge ay yüzeyini tamamen kapladığından, ay kan kırmızısı bir renge döner.
- Maksimum tutulma: Bu, Ay yüzeyinin Dünya’nın umbra tarafından maksimum kapsanması ile tutulma aşamasıdır.
- Tam tutulma biter: Dünya’nın umbrası, tutulma sarmaya başladığında ay yüzeyinden uzaklaşmaya başlar.
- Kısmi tutulma sona eriyor: Dünya’nın umbrası ay yüzeyini terk ediyor.
- Penumbral tutulma sona eriyor: Dünya’nın gölgesi artık ay yüzeyinin üzerine düşmüyor.
Ay tutulması sırasında Ay neden kırmızıya döner?
Ay tutulması sırasında, Ay’a ulaşan tek güneş ışığı Dünya atmosferinden geçtiği için Ay kırmızıya döner. Tutulma sırasında Dünya atmosferinde ne kadar çok toz veya bulut varsa, Ay o kadar kırmızı görünecektir
NASA bilim adamlarına göre, “Tam bir ay tutulması sırasında ayın nasıl altın, turuncu veya kırmızı göründüğü, Dünya atmosferinde ne kadar toz, su ve diğer parçacıkların olduğuna bağlıdır”. Sıcaklık ve nem gibi diğer atmosferik faktörler de ay tutulması sırasında ayın görünümünü etkiler.
Gökyüzünü mavi ve gün batımlarımızı kırmızı yapan aynı fenomen, ay tutulması sırasında Ay’ın kırmızıya dönmesine neden olur. Buna Rayleigh saçılması denir. Işık dalgalar halinde hareket eder ve farklı ışık renklerinin farklı fiziksel özellikleri vardır. Mavi ışığın dalga boyu daha kısadır ve Dünya atmosferindeki parçacıklar tarafından daha uzun dalga boyuna sahip kırmızı ışığa göre daha kolay dağılır.
